طبقات قراءطبقات قراء به گروه‌های قاریان دسته بندی شده از صدر اسلام تا قرون متاخر بر اساس معیارهای خاص اطلاق می‌شود. ۱ - پیشینهقاریان به ضبط اولیه قرآن و نص اصلی آن شناخت و آگاهی کافی داشته‌اند و قرائت‌های مقبول نزد آنان اعتبار و اهمیت خاصی دارد. با آغاز قرن چهارم زمان اختناق و فشار سیاسی فرا رسید و باب بررسی آزاد، انتخاب و اختیار قرائت بسته شد. بر این اساس، قاریان از صدر اسلام تا قرن چهارم هجری، به هشت طبقه تقسیم شده‌اند. ۲ - اسامی طبقاتاسامی طبقه اول تا سوم به این شرح است: ۲.۱ - طبقه اولصحابه بزرگواری که فیض وجود پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را درک کردند و قرائت قرآن را از محضر آن حضرت فراگرفتند؛ مانند: امام علی علیه‌السّلام (شهادت: ۴۰ ق)، عبدالله بن مسعود (م ۳۲ ق)، ابی بن کعب (م ۲۹ ق)، ابودرداء عامر (عویمر) بن زید خزرجی و زید بن ثابت (م ۵۴ ق). ۲.۲ - طبقه دومکسانی که مدت اندکی از حیات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را درک کردند؛ ولی موفق به استفاده علمی از آن حضرت نشدند و قرآن را از صحابه آموختند؛ مانند: عبدالله بن عباس (م ۶۸ ق)، ابوالاسود دؤلی (م ۶۹ ق)، علقمة بن قیس نخعی کوفی (م ۶۲ ق)، عبدالله بن سائب مخزومی ، اسود بن یزید نخعی کوفی (م ۷۵ ق)، ابوعبدالرحمان عبدالله بن حبیب سلمی، مسروق بن اجدع همدانی (م ۶۲ یا ۶۳ ق)، عبدالله بن عیاش مخزومی ، زر بن حبیش اسدی (م ۸۳ ق)، ابوالعالیه رفیع بن مهران ریاحی (م ۹۳ ق)؛ عبید بن فضیله خزاعی کوفی (م ۷۴ ق) و ابو میسره عمرو بن شرحبیل همدانی کوفی (م ۶۳ ق). ۲.۳ - طبقه سومقاریانی که زمان حیات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را درک نکرده و قرآن را از صحابه یا تابعان آموخته‌اند؛ مانند: سعید بن جبیر (م ۹۵ ق)، مجاهد بن جبر مکی (م ۱۰۲ ق)، نصر بن عاصم لیثی (م ۸۹ ق)، یحیی بن وثاب اسدی، مسلم بن جندب، طلحة بن مصرف (م ۱۱۲ ق)، عبدالرحمان بن هرمز مدنی اعرج (م ۱۱۷ ق)، عبدالله بن عامر یحصبی (م ۱۱۸ق)، ابوسلیمان یحیی بن یعمر بصری (م ۱۱۸ ق)، عبدالله بن کثیر (م ۱۲۰ ق)، محمد بن عبدالرحمان ابن محیض سهمی (م ۱۲۳ ق)، عاصم بن بهدله ابی النجود اسدی کوفی (م ۱۲۷ ق)، شیبة بن نصاح مدنی (م ۱۳۰ق)، حمید بن قیس مکی، یزید بن قعقاع (م ۱۲۸ ق)، یزید بن رومان مدنی (م ۱۳۰ق) و حمران بن اعین شیبانی (م حدود ۱۳۰ ق). پس از این طبقات سه گانه، قاریان قرآن را بر اساس عصر و زمان به پنج طبقه دیگر نیز تقسیم کرده‌اند. [۲]
معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص۲۵۱.
[۳]
طباطبایی، محمد حسین، قرآن در اسلام، ص۲۰۴-۲۱۵.
۳ - عناوین مرتبططبقه اول قراء ؛ طبقه دوم قراء ؛ طبقه سوم قراء ؛ طبقه چهارم قراء ؛ طبقه پنجم قراء ؛ طبقه ششم قراء ؛ طبقه هفتم قراء ؛ طبقه هشتم قراء . ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«طبقات قراء». |